اعیار سنجی طلا با دستگاه XRF
04 آذر 1404
زمان مطالعه
🔶 عیارسنجی طلا با دستگاه XRF چیست؟
XRF مخفف X-Ray Fluorescence یا فلورسانس پرتو ایکس است.
این دستگاه بدون هیچ آسیبی به طلا، با ارسال پرتو ایکس و تحلیل بازتاب آن، عیار و درصد عناصر موجود در نمونه را با دقت بسیار بالا اندازهگیری میکند.
🔶 نحوه کار دستگاه XRF در عیارسنجی طلا
1. تابش به سطح طلا
دستگاه پرتو ایکس کمانرژی به سطح نمونه ارسال میکند.
2. برهمکنش با اتمهای فلز
الکترونهای لایههای درونی اتمها تحریک و جابهجا میشوند.
3. ایجاد فلورسانس X
بازگشت الکترونها به جای اصلی انرژی مشخصی آزاد میکند.
4. تشخیص توسط دتکتور
دتکتور انرژی این پرتوهای برگشتی را ثبت میکند.
5. تحلیل نرمافزاری
دستگاه از روی انرژی و شدت خطوط طیفی تشخیص میدهد:
چند درصد طلا (Au)
چند درصد نقره، مس، پالادیوم، پلاتین، نیکل، روی و…
و در نهایت عیار دقیق اعلام میشود.
🔶 مزایای عیارسنجی طلا با XRF
✔ کاملاً غیرمخرب
هیچگونه خراش، سایش یا تغییر رنگ روی طلا ایجاد نمیشود.
✔ سریع (کمتر از ۱۰–۳۰ ثانیه)
برای طلافروشیها، کارگاهها و آزمایشگاهها ایدهآل است.
✔ دقت بالا (±۰٫۰۲٪ تا ±۰٫۰۵٪)
مدلهای حرفهای مثل S6 دقت آزمایشگاهی دارند.
✔ اندازهگیری چندعنصری همزمان
در یک تست ترکیب کامل نمونه مشخص میشود.
✔ قابل استفاده برای اشکال مختلف طلا
طلای خام
طلای آبشده
قطعات جواهر
ورق، شمش، مفتول
حتی سکه و قطعات قدیمی
🔶 کاربردهای عملی دستگاه XRF در صنعت طلا
🔸 طلافروشیها
تشخیص سریع و دقیق عیار برای جلوگیری از اشتباه یا تقلب.
🔸 کارگاههای ساخت جواهرات
تشخیص دقیق ترکیب آلیاژ برای ساخت قطعات با کیفیت یکنواخت.
🔸 آزمایشگاههای ارزیابی طلا
اندازهگیری درصد عناصر مزاحم و تعیین خلوص واقعی.
🔸 ریفاینریها (کارگاههای آبکاری یا ذوب)**
برای سنجش طلاهای آبشده یا ناخالص با درصد خطای کم.
🔶 محدودیتها (واقعی و مهم)
هیچ دستگاه XRF—even high-end models—تمامی محدودیتها را ندارد، نکات مهم:
⚠ فقط سطحی را اندازه میگیرد
عمق نفوذ پرتو ایکس کم است (چند میکرون).
مثلاً روی قطعات ورقکاری شده یا طلاهای پوششدادهشده (پلیت) اگر لایهی روکش ضخیم باشد ممکن است دستگاه گول بخورد.
⚠ نیاز به صیقلی بودن سطح
سطوح زبر امکان ایجاد خطا دارند.
⚠ نمونههای نامنظم یا خمیده دقت پایینتری دارند
بهتر است نمونه کاملاً به سطح تست بچسبد.
🔶 نتیجهگیری
دستگاههای XRF یک راهحل استاندارد جهانی برای عیارسنجی طلا هستند، با این ویژگیها:
کاملاً غیرم
خرب
سریع و دقیق
مناسب طلافروشی، جواهرسازی، آزمایشگاهها و ریفاینریها
بهترین جایگزین روشهای قدیمی مثل تیزآب سلطانی
